Následující text není historickou studií. Jedná se o převyprávění pamětníkových životních osudů na základě jeho vzpomínek zaznamenaných v rozhovoru. Vyprávění zpracovali externí spolupracovníci Paměti národa. V některých případech jsou při zpracování medailonu využity materiály zpřístupněné Archivem bezpečnostních složek (ABS), Státními okresními archivy (SOA), Národním archivem (NA), či jinými institucemi. Užíváme je pouze jako doplněk pamětníkova svědectví. Citované strany svazků jsou uloženy v sekci Dodatečné materiály.

Pokud máte k textu připomínky nebo jej chcete doplnit, kontaktujte prosím šéfredaktora Paměti národa. (michal.smid@ustrcr.cz)

Baram Baramidze ბარამ ბარამიძე (* 1936)

• Born in Tbilisi in 1936

• 1951 he was exiled to Kazakhstan together with family where he spent several years

• 1961 graduated Tbilisi I. Javakhishvili Conservatory

• 1960 started to work as an sound operator in the recording studio at the Ministry of Culture

• 1963-1970 has been working as an art director at the Ministry of Education, Youth House

• 1969 -1970 Deputy Minister of Education

• 1971-1977 worked as a director of # 1 Musical school

• 1977 -1991 Director of Tbilisi choreographic institute

• 1991-1993 Director of Tbilisi Music hall

• 1993-2011 Director of Tbilisi State choreographic institute

Note: English translation follows after the Goegian text

ბარამ ბარამიძე დაიბადა 1936 წლის 29 ოქტომბერს თბილისში. მამამისი აგრონომი-ზოოტექნიკოსი, ხოლო დედა პედაგოგი იყო. როცა ბარამი სულ რაღაც 4 წლის იყო,  მამამისი მე-2 მსოფლიო ომში გაიწვიეს. თავდაპირველად დისლოცირებული იყო სპარსეთში, შემდეგ კი ქერჩში გაუშვეს, სადაც მძიმედ დაიჭრა და ტყვედ ჩავარდა. ოჯახს ეგონა, რომ დაიღუპა, თუმცა ომის დასრულების შემდეგ დაბრუნდა. საბჭოთა ხელისუფლებამ ტყვედ ჩავარდნა არ აპატია და საკუთარ ქვეყანაში პატიმრად იქცა. თავდაპირველად, ბარამ ბარამიძის მამა სასჯელს კემის ავტონომიურ რესპუბლიკაში იხდიდა, თუმცა შემდეგ, ავადმყოფობის გამო, საქართველოში გადმოიყვანეს. ოჯახს ეგონა, რომ რთული დრო დასრულდა, თუმცა ბარამიძეები ვერ წარმოიდგენდნენ, თუ რა ელოდათ 1951 წელს.

ოჯახი და ბავშვობა გადასახლებამდე

ბარამის ბაბუა ქართლიდან იყო. ის წარმატებული კონდიტერი იყო და მთელი თბილისი იცნობდა. ამის გამო, დეკულაკიზაციის პოლიტიკის ფარგლებში,  მუშაობა აეკრძალა და მთელი ქონება ჩამოერთვა. ყველა დარწმუნებული იყო, რომ 1937 წელს კომუნისტები მასაც დახვრეტდნენ, თუმცა რეპრესიებს სასწაულებრივად გადაურჩა. ბარამის მშობლები ძალიან განათლებული ადამიანები იყვნენ. დედამ ფრანგული ენა იცოდა, მამამ -გერმანული. მას შემდეგ, რაც ბინა ჩამოართვეს, ოჯახმა ცხოვრება ძერჟინსკის ქუჩაზე, სარდაფში დაიწყო. ბარამიძეები კონსტანტინე გამსახურდიასა და პავლე ინგოროყვას ოჯახებთან მეგობრობდნენ. 

საქართველოში დაბრუნების შემდეგ, მამა ძალიან ფრთხილად უნდა ყოფილიყო, რადგან ხელისუფლება ეჭვის თვალით უყურებდა ყველას, ვინც ერთხელ მაინც მოიხადა სასჯელი. გარკვეული დროის შემდეგ, მას ნება დართეს, რომ თბილისში ემუშავა. მეტიც, ის ქართული მეფრინველეობის ერთ-ერთი დამფუძნებელი და უმნიშვნელოვანესი წარმომადგენელია და სოფლის მეურნეობის სამინისტროშიც მუშაობდა. ერთი შეხედვით, ყველაფერი კარგად მიდიოდა, თუმცა 1951 წელს ყველაფერი თავდაყირა დადგა. 

საბჭოთა ხელისუფლების გადაწყვეტილებით, მთელი ოჯახი ცენტრალურ აზიაში, ყაზახეთში, ჩიმკენტის რეგიონში, ყიზილ ყუმში გადაასახლეს. ჯარისკაცები გვიან ღამით მოვიდნენ, ბარამს კი ეგონა, რომ ეს ყველაფერი მის გამო ხდებოდა.  სანამ საბოლოო დანიშნულების წერტილს მიაღწევდა, ოჯახმა 14 დღე სატვირთო ვაგონებში, ასობით სხვა გადასახლებულთან ერთად გაატარა.

ცხოვრება გადასახლებაში

გადასახლებაში ცხოვრება მარტივი არ იყო. რეგიონში, რომელშიც ისინი ცხოვრობდნენ, ბამბის პლანტაციები მდებარეობდა, სადაც ზოგჯერ ბავშვებსაც უწევდათ მუშაობა. ბარამის მშობლები ადგილობრივ სკოლაში მასწავლებლებად მოეწყვნენ. დედა რუსულ ენასა და ლიტერატურას ასწავლიდა, მამა - გერმანულს. ბარამს ველოსიპედი ჰყავდა, რომლითაც ერთი დასახლებიდან მეორეში გადადიოდა და საქართველოდან გამოგზავნილ ამანათებსა და წერილებს იღებდა.

ოჯახმა გადასახლებაში 2 წელი გაატარა. ბარამიძეები ჯერ კიდევ ყაზახეთში იყვნენ, როცა სტალინის სიკვდილის შესახებ გავრცელდა ცნობები. ბარამი იხსენებს, რომ მამამისს არანაირი ემოცია არ გამოუხატავს, თუმცა ყველა დანარჩენი, მისი ჩათვლით, გლოვობდა. ძალიან საინტერესოა, რომ მიუხედავად რთული წარსულისა, ის სტალინის ფიგურას დღემდე პოზიტიურად უყურებს.

1953 წელს ოჯახი საქართველოში დაბრუნდა. დაბრუნებამდე მათ აღმოაჩინეს, რომ ამის გაკეთება 1 წლით ადრე შეეძლოთ, უბრალოდ შესაბამისი ცნობა არ მიუღიათ. ძველი მეგობრები მათ დიდი სიხარულით დახვდნენ. პირველი, რაც ბარამმა გააკეთა, სტადიონზე წასვლა და თბილისის „დინამოს“ თამაშის ყურება იყო.

სწავლა და მუშაობა სამუსიკო სკოლაში; ქორეოგრაფიული სკოლის დირექტორი; საქართველოს დამოუკიდებლობა

დაბრუნებიდან მალევე, ბარამმა სამუსიკო სკოლაში სწავლა გააგრძელა. 1957 წელს ის თბილისის სახელმწიფო კონსერვატორიაში ჩაირიცხა, სადაც 1961 წლამდე სწავლობდა და მრავალი მეგობარიც გაიჩინა. მეორე წლიდან უკვე თავად ასწავლიდა. ამის შემდეგ, ის სამუსიკო სკოლის დირექტორად დაინიშნა, სადაც წარმატებული მოღვაწეობის შემდეგ ქორეოგრაფიული სკოლის დირექტორად გადაიყვანეს. კარგად იცნობდა ლეგენდარულ ქართველ ბალერონს, ვახტანგ ჭაბუკიანს და თვლის, რომ ამ უკანასკნელმა ქართულ ბალეტი გააცოცხლა.

1970-1980-იან წლებში საქართველოს ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობა განსაკუთრებით გააქტიურდა. ბარამი მოძრაობის ლიდერებს, ზვიად გამსახურდიასა და მერაბ კოსტავას იცნობდა. ისევე როგორც ბარამი, მერაბიც კონსერვატორიაში სწავლობდა და მათ კარგი ურთიერთობა ჰქონდათ, რასაც ვერ ვიტყვით ზვიადის შემთხვევაში -   ბარამის თქმით, მას რთული ხასიათი ჰქონდა.

ბარამ ბარამიძეს კარგი მენეჯერული უნარები ჰქონდა. როცა მე-11 სამუსიკო სკოლის დირექტორად დაინიშნა, შენობა დანგრევის პირას იყო, თუმცა მან მისი აღდგენა შეძლო. იგივე მოხდა ქორეოგრაფიული სკოლის შემთხვევაშიც. 1991-1993 წლებში ის თბილისის საკონცერტო დარბაზის დირექტორი გახდა. სამხედრო გადატრიალების გამო ამ პერიოდში ქვეყანაში მძიმე სიტუაცია, ეკონომიკური კრიზისი იყო. ამის მიუხედავად, ბარამმა საკონცერტო დარბაზს სიცოცხლე დაუბრუნა.

დღესდღეობით ის თავისი მემუარების წერითაა დაკავებული. წლების განმავლობაში თანამშრომლობდა სხვა რეპრესირებულებთან. „მემორიალთან“ ერთად არაერთხელ მიმართა სახელმწიფოს რეპრესირებულთა კომპენსაციის გაზრდის მოთხოვნით, თუმცა უშედეგოდ.

--------------

Baram Baramidze was born on October 29, 1936, in Tbilisi. Both parents were Georgian. His father was an agronomist-zoo technician and mother was a teacher. When Baram was just 4 years old, his father was drafted into World War II. He was first stationed in Persia, and then in Kerch, where he was seriously wounded and captured. His family thought he was dead, but he returned after the end of the war, and the USSR did not forgive him for his captivity and he was imprisoned in his own country. At first, he was serving his sentence in the Autonomous Republic of Kemi, but then he was transferred to Georgia due to illness. The family thought the hard times were over, but they could not have imagined what would happen in 1951.

Family and childhood before exile

Baram’s grandfather was originally from the Kartli region. He was a successful confectioner and everyone knew him, but due to the policy of Dekulakization, he was banned from working and his property was confiscated. In 1937, everyone expected him to be executed by communists, but miraculously he survived.  Both of Baram‘s parents were well educated, his mother knew French, his father – German. After their apartment was confiscated, the family lived in a basement on Dzerzhinsky Street. They were friends with the families of Pavle Ingorokva[1] and Konstantine Gamsakhurdia[2].

After returning to Georgia, father had to be very careful, because people who had been convicted once were viewed with suspicion.  After some time, his father was allowed to continue working in Tbilisi, he was one of the pioneers in the development of poultry farming in Georgia, and he was even allowed to work in the Ministry of Agriculture. At first glance everything was going well, but in 1951 their lives turned upside down.

In 1951 the whole family was exiled to Central Asia, Kazakhstan, Chimkent region at Kyzil Kum.  The soldiers came late at night and Baram at first thought it was all because of him. The family spent 14 days in cargo wagons with hundreds of other refugees, before they reached the final destination.

Life in exile

Life in exile was not easy. In the region where they lived, there were cotton plantations where sometimes children had to work. Baram‘s parents became teachers in a local school. His mother was teaching Russian language and literature, his father was a teacher of German. Baram had a bicycle that he used to ride from one settlement to another to receive the mail sent from Georgia.

The family spent 2 years in exile. They were still there when news of Stalin‘s death spread. Baram recalls that his father showed no emotion, but everyone else (including him) was mourning. It is interesting that despite his difficult past, he looks at the figure of Stalin in a positive light.

In 1953, family returned to Georgia. Before returning, they found out that they could have returned 1 year ago, they just didn‘t receive a notification. Old friends welcomed him in Georgia with great joy. The first thing he did was to go to the stadium and watch the football game of Dinamo Tbilisi.

Studying and working in a music school. Director of the choreographic school. Independence of Georgia

Soon after his return, Baram continued to attend a music school. In 1957, he entered Tbilisi State Conservatoire, where he studied until 1961 and made many friends. He was already a teacher from the second year. After that, he became the director of a music school, where after a successful career, he was transferred to the director of a choreographic school. He knew legendary Georgian ballet dancer Vakhtang Chabukiani well and thinks that he revived Georgian ballet.

In the 1970s and 1980s, the national independence movement became active in Georgia. Baram knew its leaders, Zviad Gamsakhurdia[3] and Merab Kostava[4]. Merab, like Baram, studied at the conservatoire and they had a good relationship, but not so in the case of Zviad, because, according to Baram, he had a difficult character.

Baram had good managerial skills. When he was appointed as the director of the 11th music school, the place was almost destroyed, but he revived it. The same thing happened with the choreographic school. In 1991-1993 he became the director of Tbilisi Concert Hall. At that time there was a difficult situation in the country due to the coup d‘état and the economic crisis. Despite this, he was able to restore the work of the hall. 

Nowadays, he is busy writing his memoirs. He cooperated with other repressed people for years. Together with „Memorial“ he asked the government to increase the compensation for the repressed, but it still did not happen.

 

[1] Pavle Ingorokva - Georgian historian and philologist. One of the signatories of the Act of Independence of Georgia in 1918.

[2] Konstantine Gamsakhurdia – Famous Georgian writer and public figure, father of Zviad Gamsakhurdia

[3] Zviad Gamsakhurdia - Georgian politician, dissident, scholar, and writer. He became the first democratically elected President of Georgia. National hero of Georgia.

[4] Merab Kostava - Georgian dissident; one of the leaders of the National-Liberation movement in Georgia. National hero of Georgia.