Wiktor Mostek

"Gdy przyszli sowieci, to posłali nas z powrotem do szkoły. Znowu zacząłem chodzić do trzeciej klasy i w 1941 roku skończyłem cztery klasy szkoły powszechnej. Ja się uczyłem dobrze, ale nie szło mi z języka rosyjskiego i białoruskiego. I tylko dlatego, że się uczyłem dobrze, to mi wystawiali trójki, a tak w ogóle wszystko na dwójki pisałem. Nawet dyrektorka przychodziła do mamy i mówiła: - Przestańcie rozmawiać w domu po polsku. Po rosyjsku starajcie się mówić, bo dzieci nie umieją mówić nawet, nie to, że pisać i czytać."

"Niemcy przecież rozstrzelali mego ojca, siostrę, a mnie życie uratował Niemiec. W 1942 roku zachorowałem na tyfus plamisty. Żadnych leków nie było, absolutnie nic, to okupacja. I trzeba było jeszcze skryć, że jestem chory na tyfus, bo jeżeli Niemcy dowiedzą się, to od razu zabierają wszystkich do szpitala cywilnego, gdzie wszyscy umierają, a dom zabijają, okna, wszystko, żeby się tyfusem nikt z Niemców nie zaraził. Mama moja – u mnie już była temperatura czterdzieści dwa, traciłem przytomność i czerwone plamy miałem na ciele – na początku nie wiedziała, co to. Octem mnie pomazali, nie wiedzieli, co takiego, a potem dowiedzieli się, że to tyfus. Mama zwróciła się do siostry, do zakonnicy, że syn umiera – co robić? Ona poszła do Niemca, lekarza. I Niemiec, lekarz, nie wydał, a przyszedł do domu, usiadł nawet u mnie na łóżku, bo czysto było w domu. I dał mi, wtedy dopiero zaczynały się, tabletki – czerwony streptocyd. I tutaj na oczach spadła temperatura i, dziękując temu Niemcowi, zostałem żywy."