Krystyna Starczewska

"To już był ostatni, że tak powiem, ostatnie poczucie odrzucenia tego wszystkiego, co tutaj jest, że trzeba to czym prędzej zmienić. Ta inwazja na Czechosłowację, to, co działo się w Polsce, ten sposób rozprawiania się z buntami studenckimi, ta nagonka antysemicka, absurdalna i Czechosłowacja to był ostatni, że trzeba zacząć jakąś poważną działalność opozycyjną. No i wtedy zaczęły już powstawać nie tylko takie spontaniczne działania, ale coś takiego bardziej zorganizowanego".

"To może tak zrobimy, że my panią na dwa dni wypuścimy, odwieziemy, pani się zorientuje a potem pani przyjdzie i podpisze z nami tą zgodę na współpracę". Ja mówię "dobrze, dobrze". No i już mam wychodzić a ten facet, "tylko teraz pani musi podpisać, że pani nikomu nie powtórzy tej naszej rozmowy, to jest takie rutynowe, wie pani, to wszyscy podpisują". "No dobrze, mogę podpisać, że nie powtórzę tej rozmowy". On tak wziął kartkę i tak trzyma i mówi "tutaj, o tu proszę podpisać", tak trzyma tą kartkę. Ja mówię "wie pan, ale ja nie podpisuję nie czytając, niech pan weźmie tą rękę". I czytam "wyrażam zgodę na współpracę". Więc oni mieli takie, takie, te. Jakbym to podpisała, to już jestem w ich rękach. No więc ja dostałam szału, powiedziałam, że nic w takim razie nie podpiszę, zaczęłam tam wrzeszczeć, bo mnie po prostu szlag trafił. No więc nawet ten facet mnie przeprosił, powiedział, że on nie zauważył, pomylił blankiety no i teraz w porządku. No i jeszcze przed wyjściem drugi taki przychodzi i mówi "wie pani, ale pani rozumie, pani Starczewska, tylko bez numerów, bez głupich numerów. Bo jeżeli pani nam tu zrobi jakiś numer, to wie pani. Idzie sobie taka kobieta jak pani po pasach, przejeżdża ją samochód, sprawcy nieznani, rozumiemy się? Albo idzie sobie taka dziewczyna, jak pani córka, parkiem, pięciu drabów ją wciąga w krzaki i gwałci, sprawcy nieznani, rozumiemy się?".

"Nadzieję to mieliśmy, to znaczy mieliśmy nawet pewność, nie nadzieję, to znaczy byliśmy głęboko przekonani, że jeżeli nie teraz, nie za naszego życia, to za życia naszych dzieci, ale to się musi zmienić, bo to jest na tyle zły system, że on nie może trwać, on musi upaść. Po wprowadzeniu stanu wojennego to jeszcze bardziej, to znaczy że to już jest tak jaskrawy absurd, że to musi się skończyć, chociaż słabły te nadzieje w społeczeństwie, ale myśmy je mieli, dlatego żeśmy układali program szkoły, bo nam się wydawało, że jeżeli nie w tej chwili, no to za dwa lata, jeżeli nie za dwa lata, za pięć lat, ale dobrze jest się przygotować na tą zmianę. Także ta nadzieja nam zawsze. No, gdyby człowiek nie miał nadziei, to by tego nie robił, to była jednak bardzo duża praca".